Tăng huyết áp là bệnh mạn tính phổ biến, nếu không kiểm soát dễ gây biến chứng tim, não, thận. Điều trị cần cá thể hóa theo từng bệnh nhân, lựa chọn thuốc, liều và phối hợp hợp lý để đạt hiệu quả và phòng ngừa tai biến.
Hướng dẫn chọn thuốc và phối hợp hiệu quả để kiểm soát tăng huyết áp
Tăng huyết áp là một trong những bệnh lý tim mạch phổ biến, đòi hỏi quá trình điều trị phải cá thể hóa theo từng nhóm bệnh nhân và có chiến lược dùng thuốc hợp lý. Việc xác định đúng mục tiêu huyết áp, lựa chọn thuốc, điều chỉnh liều và phối hợp điều trị an toàn là kỹ năng quan trọng đối với người hành nghề Dược. Chính vì vậy, Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn chú trọng đào tạo sinh viên Cao đẳng Dược không chỉ nắm vững dược lý học mà còn biết áp dụng vào thực tiễn lâm sàng: từ nhận diện nhóm thuốc, cơ chế tác dụng cho đến tư vấn, theo dõi và hỗ trợ bác sĩ trong quản lý bệnh nhân.
Nội dung sau đây sẽ giúp sinh viên và người làm Dược hiểu rõ hơn về nguyên tắc lựa chọn thuốc, liều dùng và phối hợp trong điều trị tăng huyết áp.
Phân loại bệnh nhân và chiến lược lựa chọn thuốc
Không phải tất cả các trường hợp tăng huyết áp đều giống nhau. Ở từng nhóm đối tượng – từ người trẻ, người cao tuổi cho đến bệnh nhân đái tháo đường, suy thận, suy tim hay phụ nữ mang thai – việc lựa chọn thuốc cần dựa trên cơ chế bệnh sinh, nguy cơ biến chứng và hiệu quả bảo vệ cơ quan đích. Chính vì vậy, hướng dẫn điều trị hiện đại nhấn mạnh đến sự cá thể hóa trong điều trị, thay vì áp dụng một phác đồ chung cho tất cả.
Trong thực hành lâm sàng, thuốc lợi tiểu và chẹn kênh canxi thường được ưu tiên ở người cao tuổi; thuốc ức chế men chuyển (ACE-i) hoặc ức chế thụ thể (ARB) là lựa chọn hàng đầu ở bệnh nhân đái tháo đường, suy thận hay phì đại thất trái; chẹn beta thích hợp cho người có bệnh mạch vành hoặc sau nhồi máu cơ tim. Với phụ nữ mang thai, chỉ một số thuốc an toàn như methyldopa mới được phép sử dụng.
Có thể thấy, điều trị tăng huyết áp không chỉ đơn thuần là “hạ số đo huyết áp”, mà còn phải đạt mục tiêu kép: kiểm soát áp lực mạch máu đồng thời giảm thiểu tối đa các biến chứng tim, não, thận. Việc lựa chọn thuốc đúng ngay từ đầu sẽ giúp nâng cao hiệu quả điều trị lâu dài và cải thiện chất lượng sống của người bệnh.
Nguyên tắc liều dùng và điều trị theo nhóm thuốc
Liều thuốc trong điều trị tăng huyết áp thường bắt đầu ở mức thấp, sau đó tăng dần tùy đáp ứng của bệnh nhân. Điều này nhằm hạn chế tác dụng phụ và tránh hạ huyết áp quá mức. Việc tuân thủ đúng liều lượng và theo dõi sát trong giai đoạn đầu rất quan trọng, bởi đây là thời điểm dễ xảy ra biến chứng hoặc tình trạng không dung nạp thuốc. Đây cũng chính là kiến thức nền tảng được giảng dạy tại Cao đẳng Dược Tp Hồ Chí Minh, giúp sinh viên hiểu rõ và áp dụng hiệu quả trong thực hành nghề nghiệp.
Các nhóm thuốc phổ biến bao gồm:
- Lợi tiểu: Hydrochlorothiazide (12.5–50 mg), Indapamide (1.25–2.5 mg), Furosemide (20–160 mg).
- Chẹn beta: Atenolol (25–100 mg), Bisoprolol (5–10 mg), Carvedilol (3.125–25 mg ×2), Nebivolol (2.5–10 mg), Metoprolol (25–100 mg), Labetalol (100–300 mg ×2).
- Chẹn kênh canxi: Amlodipine (2.5–10 mg), Felodipine (2.5–10 mg), Nifedipine (20–90 mg), Lercadipine (10–20 mg), Diltiazem (120–360 mg), Verapamil (120–480 mg).
- Ức chế men chuyển (ACE-i): Captopril (12.5–100 mg), Enalapril (5–40 mg), Lisinopril (5–40 mg), Perindopril (4–8 mg), Imidapril (2.5–10 mg).
- Ức chế thụ thể (ARB): Losartan (50–100 mg), Telmisartan (40–80 mg), Irbesartan (150–300 mg), Valsartan (80–320 mg), Candesartan (4–32 mg), Olmesartan (10–40 mg).
Việc nắm rõ liều khởi đầu, ngưỡng tăng liều và nhóm thuốc phù hợp giúp bác sĩ chủ động trong việc cá nhân hóa điều trị. Đối với người bệnh, tuân thủ đơn thuốc và tái khám định kỳ là yếu tố tiên quyết để duy trì hiệu quả lâu dài, phòng ngừa biến chứng tim mạch và thận.
.jpeg)
Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn tuyển sinh năm 2025
Phối hợp thuốc trong kiểm soát huyết áp
Thực tế lâm sàng cho thấy đa số bệnh nhân khó đạt mục tiêu huyết áp chỉ với một loại thuốc đơn trị. Chính vì vậy, phác đồ điều trị hiện đại thường khuyến cáo sử dụng phối hợp từ hai nhóm thuốc trở lên, nhằm vừa tăng hiệu quả hạ áp, vừa giảm liều mỗi loại thuốc để hạn chế tác dụng phụ. Các phối hợp được chứng minh có lợi gồm: lợi tiểu + ACE-i/ARB, chẹn kênh canxi + ACE-i, hoặc beta-blocker + thuốc giãn mạch trong suy tim khó trị.
Khi phối hợp, bác sĩ cần chú ý đến sự tương tác và cơ chế tác động của từng thuốc, để vừa bổ sung, vừa bù trừ lẫn nhau. Điều này giúp không chỉ đạt mục tiêu huyết áp, mà còn bảo vệ được các cơ quan đích như tim, não và thận – vốn là những cơ quan dễ bị tổn thương trong tăng huyết áp lâu dài.
Việc lựa chọn thuốc, điều chỉnh liều và phối hợp hợp lý trong điều trị tăng huyết áp đòi hỏi kiến thức dược lý vững chắc cùng kỹ năng thực hành lâm sàng. Để được trang bị nền tảng này, thí sinh quan tâm đến ngành Dược nên chọn học tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn. Nhà trường chú trọng đào tạo bài bản và chuyên sâu, giúp sinh viên vừa nắm vững lý thuyết, vừa biết áp dụng vào thực tiễn điều trị, sẵn sàng trở thành những Dược sĩ có năng lực và trách nhiệm trong chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
*LƯU Ý: Nội dung bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, phục vụ mục đích học tập của sinh viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn và không thay thế cho tư vấn y khoa